Bij abnormale vochtophoping

Oedeemtherapie richt zich op het verminderen en voorkomen van vochtophoping. De therapie kan bestaan uit manuele lymfedrainage, compressietherapie, bewegings- en ademhalingsoefeningen.

Wat is oedeem?

Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen de aan-en afvoer van vocht.

Oorzaak oedeem

Er zijn verschillende vormen van oedeem, die elk hun eigen oorzaak hebben. Zoals: 

• Lymfoedeem: dit kan aangeboren zijn (primair lymfoedeem) of ontstaan zijn als gevolg van een andere aandoening (secundair lymfoedeem). Een secundair lymfoedeem treedt meestal op na een ernstige beschadiging van een lymfevat of lymfeklier als gevolg van een operatie of bestraling.
• Veneus oedeem: meestal veroorzaakt door vaatwandzwakte (bijvoorbeeld spataderen). Dit komt voornamelijk in de benen voor.
• Lipoedeem: een vochtophoping in de vetcellen. Komt vooral voor in de benen.

Vaak ziet men een combinatie van verschillende soorten oedeem.
Andere oorzaken kunnen bijvoorbeeld zijn: trombose, reumatisch oedeem, erysipelas (wondroos), oedeem als gevolg van medicatie, een ongeval of een grote operatie.

Oedeemtherapie

Oedeemtherapie bestaat vaak uit een combinatie van verschillende behandelmogelijkheden.

Manuele lymfedrainage

Manuele lymfedrainage (MLD) is een zachte, ritmisch uitgevoerde massage op de huid en het onderhuidse bindweefsel. Deze massagetechniek is met name gericht op het verhogen van de transportcapaciteit van het lymfestelsel. Het vocht verplaatst zich naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem nog intact is.

Compressietherapie

Door middel van het aanleggen van bandages/zwachtels brengt men van buitenaf een continue druk aan die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. De bandages/zwachtels worden aangelegd als er nog geen stabiele situatie is bereikt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous (TEK) worden aangemeten.

Therapeutische Elastische Kous (TEK)

Als na een behandelperiode de omvang van de arm of het been niet meer verder afneemt, dan kan de therapeut een therapeutische elastische kous aanmeten bij de patiënt. Deze kous dient de patiënt dagelijks te dragen om terugkeer van de klachten te voorkomen. De kous heeft een verlichtend effect op het oedeem. Elastische kousen zijn er in alle soorten, maten en kleuren en worden vaak op maat gemaakt.

Oefentherapie

Oefentherapie is erop gericht om alle spieren te blijven gebruiken. Een belangrijk component van de afvoer is de ‘spierpomp’. Het aanspannen van de spieren stimuleert het lymfetransport. De afvoer van lymfvocht wordt hierdoor vijf tot vijftien maal zo hoog.

Voorlichting en zelfmanagement

Een belangrijk doel binnen de oedeemtherapie is zelfmanagement. Een juiste omgang met het oedeem is namelijk zeer bepalend voor het beloop ervan. De patiënt zelf speelt een essentiële rol. Daarnaast is voorlichting en advies met betrekking tot de leefregels en huidhygiëne van groot belang.